Note: Nais kong ibahagi ang aking sanaysay na ipinasa ko bilang term paper sa isang asignatura sa aking Masterado sa Kasaysayan. Ito ay problema na sana ay matugunan ng pansin. ito ay naisulat Agosto 2019.
Panimula: Ang Kataas-taasang
Hukuman o Korte Suprema at Ang Panahon ng Batas-Militar
Bago pa man ako tumuntong bilang mag-aaral sa
Gwadradong antas ng Unibersidad ng Pilipinas-Diliman, Departamento ng
Kasaysayan ay naging interesado ako sa pagsusulat hinggil sa panahon ng Batas
Militar at ang pangunahing instituyson ng bansa, ang Kataas-taasang Hukuman o Korte
Suprema. Mahalaga para sa akin ang panahon ng Batas-Militar dahil sa mga maling
impormasyong kumakalat ngayon sa social media, lalo na sa facebook na madalas gamitin ng mga kasalukuyang kabataan or millenials bilang kanilang sanggunian,
kahit hindi ito nararapat. Maging ang mga nagkalat na impormasyon sa internet, sa pamamagitan ng google search ay kakikitaan din ng mga
maling impormasyon hinggil sa nasabing panahon ng ating kasaysayan.
Ang Korte Suprema naman, bilang aking pinaka
interes na paksa sapagkat iilan lamang ang sumusulat sa kasaysayan ng Korte
Supreme. Mahaba ang kasaysayan ng Korte Suprema, mula panahon ng mga Kastila sa
Pilipinas hanggang sa kasalukuyan. Dahil dito, marami ang maaring maisulat
hinggil sa nasabing intitusyon.
Ilan sa aking mga sinulat na suliraninsik hinggil sa panahon
ng batas military ay ang:
1. Development of Ortigas
Center: From a Mandaloyon Estate to a Financial District (1960-2000)” (Term
paper in KAS 199. The Research Paper. May 2014.) ito ay ukol sa kung paano na
buo ang Ortigas Center sa panahon na nakapaloob ang Batas-Militar. Dito
natalakay na upang mabuo ang Ortigas Center, malaki ang ambag ng pamahalaan
magmula sa kalsada hanggang sa ilang mga suliranin upang ito ay maitatag. Sa
kasalukuyan, ito ay isa sa pinaka maunlad na luga sa Metro Manila at sentro ng
komersyo sa pagitan ng Mandaluyong at Lungsod Quezon.
2. “Squatter Resettlement sa
Sapang Palay, San Jose del Monte, Bulacan sa panahon ng Rehimeng Marcos
(1972-1986)”Term
Paper KAS 325 Post War Problem. November 28, 2014). Bago pa man ideklara ang Batas Militar ay may
panukalang batas ukol sa paglipat ng mga iskwater sa kalakhang Maynila tungo sa
Sapang Palay. Ipinagpatuloy ito ng diktadurang Marcos ngunit kinakitaan ng
maraming suliranin.
3. “History of the Cagayan
Province During Martial Law” (Term paper sa KAS 10
Introduction to History. Iprinisinta bilang papel sa National Conference on
Local and Oral History ng PUP Sta. Mesa, Manila. September 6th 2014). na kung
saan kinailangan kong magtungo sa Kapulungan ng mga Kinatawaan para sa mga
batis. Ito ay ukol sa panahon kung paano
ang mga mamayan ng Cagayan ay tumugon sa mga hamon ng Batas Militar sa
Probinsya.
Ang
mga sinaliksik ko naman hinggil sa Korte Suprema ay ang aking undergrad thesis na “Ang Implikasyon ng Desisyon ng Korte Suprema sa People of the
Philippines v Evanglista et al Na Nag-ambag sa Kasaysayan ng Pilipinas” (Undergrad
thesis in PUP Sta. Mesa. Co-Author.
2010.) “Enters A New Era: The Supreme
Court on the Commonwealth of the Philippines: (1935-1941)” (Term paper sa
KAS 205: The Commonwealth of the Philippines, 1935-1946. December 2014.); “The High Court in captivity: The Supreme
Court of the Philippines During The Japanese Occupation” (Term paper sa KAS
320 The Japanese Occupation. May 2014.) Kasalukuyan kong sinusulat ang “Ang Korte Suprema Sa Kaso ng Javellan Vs.
Executive Secretary“ para sa aking tisis pang Masterado.
Periodization o Pagsasapanahon
Bago tayo tumungo sa problema ng
aking pananaliksik, mahalagang alamin muna kung ano ang mga panahon na
nagkaroon ng problema at bakit ito mahalaga sa pagsusulat ng kasaysayan hinggil
sa Batas Militar at Korte Suprema. Ang mga panahon mula 1971 hanggang sa bago
matapos ang Setyembre 1972 o mga unang linggo bago ideklara ang batas militar
ay mahalagang alamin ang mga pangyayari sapgakat ito ang pinaka pundasyon ng
mga pangyayari tungo sa pagdedeklara ng Batas Militar. Halimbawa sa pag-aaral
ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, may mga pangyayari bago ang deklarayson ng
digmaan na siyang dahilan upang ito ay maganap.
Ganoon din sa kaso ng panahon ng Batas Militar. Ika nga, hindi natin maiintindihan ang
kasalukuyan kung hindi natin uunawain ang nakaraan, mag bagay bago ang
kasalukuyan.
Problema sa Pananaliksik
Ipinagpapalagay ng iilan na madali
lamang sumulat ng kasaysayan hinggil sa panahon ng Batas Militar sapagkat
nagkalat sa mga aklatan ng bawat instituyson at pamantasan ang mga batis
hinggil dito. Ngunit sa katotohanan ay may mga suliranin akong kinaharap bilang
mananaliksik na nasabing panahong ito ng ating kasaysayan.
Setyembre 21, 1972, tila huminto ang
lahat sa araw na ito. Ang mga dating pahayagan na araw-araw ay nababasa ng mga
Pilipino ay nawala at napalitan ng isang pahayagang nasa ilalim ng sensura, ang
Daily Express.
Ipinasara ang radio at telebisyon na nag-uulat ng mga pangyayari sa bansa. Sa
isang manunulat at mag-aaral ng kasaysayan, bukod sa interview o oral history,
paano mo alalamin ang mga naganap sa nakalipas kung ang bawat dokumento na
iyong makikita ay kontrolado ng pamahalaan? Dito magsisimula ang paghahanap ko
ng mga dokumentong makatutulong sa makatotohanang paglalahad ng nakaraan.
Mga Unti-unting Nawawalang
Batis
Ang Aklatan ng UP Diliman
College of Law
Kamangha mangha ang aklatan ng College of Law
na matatagpuan sa ikatlong palapag ng mismong gusali nito. Bukod sa malinis at
malamig dahil sa airconditioned ito ay hindi ka muubusan ng mesa at silya upang
magamit sa pagbabasa ng mga aklat o sa anu pa mang pang akademikong gawain ng
isang mag-aaral. Sa kasalukuyan, humigit kumulang ilang libo ang koleksyon
nito. Ang mga aklat dito ay mainam sa pag-aaral hindi lamang sa aspektong batas
kundi sa kasaysayan ng batas sa Pilipinas.
Una kong nakita ng mga dokumento hinggil sa Plebiscite Cases Oktubre, 2016 sa
aklatang ito sapamamagitan ng OPAC.
Ito ay apat na tomo na pinagsama-samang dokumento hinggil sa nasabing isyu na
nag mula sa Office of the Solicitor
General. Sa OPAC ng UP Main Library,
ito ay mag serial number na KF 5619.3 s96.
Ayon sa OPAC, dalawang library ng UP ang may kopya nito. Una, ang UP Collge of
Law. Pangalawa ang UP Main Library. Dahil mas mura ang photocopy sa UP Collge
of Law doon ako unang nagtungo. Sa tulong ng mga bibliyotekaryo ay hinanap
namin ang kopya ngunit sa kasawiang palad ay wala ang limang tomo ng mga
dokumento. Sinubukan kong alamin kung nasa reserved section ng College of Law
Library ngunit wala din. Ultimo ang mga bibliyotekaryo ay gulat-na gulat nang
hindi Makita ang apat na tomo na librong ito. Mabuti na lamang at kumpleto pa
ang nasa UP Main Library.
Ayon sa mga bibliyotekaryo ng CL Library ay
maaring nawala o maaring hindi pa naipo-proseso ang mga nasabing libro sa
kadahilanang magpasa hanggang sa kasalukuyan ay patuloy pa ang pagsasaaayos ng
mga aklat sa nasabing aklatan. Hanggang sa sinusulat ko ang papel na ito ay
hindi parin natatagpuan ang ikalawang kopya ng nasabing aklat. Nangako sila na
bibigyan nila ako kaagad ng impormasyon sakaling mahanap na ang mga aklat. Ang
naka aalarma dito ay ang natitirang kopya sa Main Library, huwag naman sana
kung sakali ay mawala ay hindi kalian mababasa ang mga dokumentong ito ng mga
susunod na henerasyon.
Ang Artsibo ng Kapulungan ng
mga Kinatawan
Sa loob ng mahigit 100 taon ng Kongreso
bilang kagawarang tagapagpabatas ng Pilipinas ay marami na itong naipasang
batas, naisagawang mga sesyon at pagdinig ng kumite. Lahat ng ito ay
nakapalimbag sa mga tala. Ang pamagat ng aklat na ito ay Congressional Records (para sa mga taong 1945-1971) at
Records of the Batasan (1978-1985).
Ang lahat ng ito ay makikita sa Congressional
Library sa loob ng gusali ng Kapulungang ng Mga Kinatawan na matatagpuan sa
Ramon Mitra Building Annex, Batasan Complex, Lungsod Quezon. Malawak at malaki
ang koleksyon ng Congressional Library na may isang palapag at malawak na lugar
upang magsaliksik.
Congressional Records
Lamang sa paghahanap ko ng mga tala ng
Kongreso mula Enero 1972 hanggang sa mga
huling araw bago ang deklarasyon ng Batas Militar noong ika-21 ng
Setyembre, 1972 ay hindi na pala naipalimbag ang mga talang ito. Ayon sa
aklatan ng mga Kapulungan ng mga Kinatawan sa Lungsod ng Quezon, ang lahat ng
mga tala ay nasa sipunpan na kasalukuyang kongreso, ang Legislative Archives. Ito ay matatagpuan sa groud floor ng Main
Building.
Hindi lamang ang panahon bago ang Batas
Militar ang hindi naipalimbag sa taunang Congressional Records. Matatandaan na
ang Pilipinas, sa ilalim ng Saligang-Batas 1973, ang Batasang Pambansa ang
magsisilibing lehislatura sa ilalim ng isang Parlyamentaryong pamahalaan. Ang
mga sesyon ng Batasang Pambansa mula Enero 1896 hangang Pebrero ay hindi na rin
naipalimbag dahil dinatnan ng EDSA People Power Revolution.(ito ang nabanggit
nang Records of the Batasan).
Ang mga hindi naiplimbag na mga dokumento ay
tila baga bungi sa mga naipalimbag na tala ng buong panahon ng ehekutibo.
Ngunit saan nga ba napunta ang mga tala sa panahong ito? Mabuti na lamang at
ang mga ito ay inaalagaan sa pamamagitan ng Legistive Archives.
Sa loob ng legislative archives ay isang
malaking silid ng may tone-toneladang dokumento hinggil sa Kongreso. Naka silid
ito sa isang tagalupi at may numero. Ang bawat tagalupi ay naka silid sa isang
kahon na may numero at ang bawat kahon naman ay naka pila sa isang shelves na
may numero din. Duon ko nakita ang mga dikumentong kailangan para sa aking
sinasaliksik. Kailangan ko ngayong isa-isahin ang bawat dokumento at buin
bilang isang Congressional Records. Nasa galing na ng historyador kung paano
niya bibigyan ng pag-aanalisa ang bawat dokumento.
Mga Pahayagan Bago at
Pagkadeklara ng Batas-Militar: Ang Serial Section ng UP Main Library
Gaya ng una kong nabanggit, matapos ideklara
ang Batas-Militar ni Pangulong Ferdinand Marcos ay ang tanging panahayag na
umiral sa bansa ay ang Daily Express
na itinatag ni Marcos sa pamamgitan ng noo’y Ambasador sa Japan Roberto S.
Benidicto noong May 7, 1972. Ang pahayagang ito ang nag-iisang pinayagang
maglathala ng mga balita ngunit sa ilalim ng superbisyon ng pamahalaan. Ito rin
ang naging makinarya ng diktadura para sa kanilang propaganda. Ngunit
mahalagang alamin kung ano ba ang mag naganap bago at habang nasa ilalim ang
bansa sa panahong ito. Subalit isang problema ang aking kinaharap pag dating sa
mga pahayagan na koleksyon ng aklatan ng pamantasan.
Ang Serial
Section ng UP Main Library ay matatagpuan sa ikalawang palapag nito. Sa
unang palapag naman makikita ang mga microfilm
section. Ang mga pahayagan ay isina proseso bilang microfilm upang mabasa
ng mga mag-aaral. Upang magkaroong ng karapatan sa paggamit sa microfilm
section ay kailangan mong alamin ang MCF number nito. Maaring gamitin ang OPAC
ngunit mas mainam ang mismong aklat na kinapapalooban ng lahat ng koleksyong ng
microfilm. Ito ay mahihiram sa serial section bago mo mahiram ang mismong
microfilm. Ang pamagat ng aklat ay Serials
in Microfilm.
Ang pinaka updated na bersyon nito ay naipalimbag taong 2011.
Ayon kay Gng. Judith M. Pangilinan ang Pinuno
ng Bibliyotekaryo ng Serial Section ng UP University Library, nakahiwalay na
sangay noon ang koleksyon ng microfilm section sapamamagitan ng Multi Media
Services. Ngunit sa kalukuyan, dahil umano sa limitadong budget ay inisa
nalamang ang Multi Media Services at iba pang sangay na ngayon ay Information
Services and Instruction.
Ayon kay Juan Ponce Enrile, na noong Kalihim
ng Pambansang Tanggulan ng bansa ay may sampung pahayagan na umiikot sa
serkulasyon sa bansa. Ang The Manila Times, Banahaw Tributune, Liwayway, Manila
Bulletin, Manila Chronicle, Manila Times, Philippine Free Press, Philippine
Herald.
Ang Banahaw Tribune ay may April, May, June,
July, August at December 1975 at January
hanggang August 1976 sa isang Microfilm No. MCF 11495 (1975-1976) lamang na
koleksyon. Ang Liwayway ay may koleksyon sa taong 1921 (hindi kumpleto)
hanggang Enero 1972. Ang panahon mula
Pebrero hanggang Disyembre 1972 ay walang kopya. Lalaktaw ang koleksyon sa
Enero 1973 na. Dito narin matatapos ang buong koleksyon ng Liwayway sa serial
section ng UP Main Library.
Ang Manila Bulletin naman na may koleksyon
mula 1900 (hindi kumpleto) ngunit wala ang buwan ng Setyembre 1972. Alam na
natin na itinigil ang pagimprenta nito noong deklarasyon ni Marcos ng Batas
Militar noong Setyembre 21, 1972. Ngunit ang mga panahon mula Setyembre 1
hangang 20 ay walang kopya.
Ang Manila Chronicle na kilalang kritiko ng
administrasyon at pagmamay-ari ng pamilya Lopez ay may mahalaga sanang
maiiambag sa mga pangyayari noong 1972 ngunit ang kopya ay hanggang 1961
lamang. May iilang kopya ng 1970 sapmamagitan ng special supplement Enero
hanggang Agosto. Ilang pahina ng kasaysayan mula 1962 hanggang 1969 at 1971-172
ang wala na sanay mababasa ng mga mag-aaral ng kasaysayan sa pamantasan.
Ano nga ba ang nangyari sa mga nawawalang
microfilm? Ayon kay Ginoong Liberto C. Javier, Administrative Assistant V ng
Multi Media Services Microfilm Section sa dalawang kadahilanan:
1. Maaring wala talagang kopya ang mga taon
na nawawala sa koleksyon ng microfilm.
2.
Taong 2007-2008 ay nasira ang aiconditioning system ng Media Services,
dahilan upang magkaroon ng umano ng tinatawag na vinegar syndrome ang mga
kopya ng microfilm. Dahil dito tuluyan nangang nasira ang mga kopya. Taong 2013
nang huli silang mag tala at aniya ang lahat ng master copy ay tuluyan ng nasira at iilang service copy nalang ang natira.
Taong 2013 ng sinimulang ilipat sa
pamamagitan ng scanning process ang
mga natitirang microfilm. Sa kasamaang palad, hindi natapos ang proseso
sapagkat nasira ang scanner ng media
services. Sa kasalukuyan, ang mga
koleksyon mula 2013 ay pinaplano nang gawan ng digital copy.
Mga Hindi Magkakatugmang
Batis Hinggil sa Panahon ng Batas-Militar
Sa pag-aaral ng kasaysayan, hindi nabago ang
hindi magkakatugmang salaysay hingil sa isang mahalagang pangyayari. Ito ay sa
kadahilanang may iba-ibang batis sa pagsulat ng kasaysayn ang kung minsa’y
hindi magkakatugma. Minsan pa, nagagamit ang hindi magkakatugmang batis na ito upang maipanday ang isang
ideolohiy o politikal na perspektiba ng isang historyador. Isa sa naging
problema ko sa pagsulat ng ukol sa kasaysayan ng Batas Militar ay ang hindi
magkakatugmang pahayag ng mga pangunahing may partisipasyon sa panahong ito.
Isa sa mga ito ang kwento ni Juan Ponce Enrile.
Si Juan Ponce Enrile ay itinuturing noon ni
Senador Benigno Aquino na utak sa pagbuo ng deklarasyon ng Batas Militar ni
Marcos. Dating Justice at Defense Secretary ni Pangulong Marcos mula 1968
hanggang sa tumiwalag ito sa administrasyon at nagsagawa ng bigong kudeta noong
1986. Matapos ay pinamunuan ang pag-aaklas na ngayon at EDSA People Power
Revolution noong Pebrero 1986.
Gabi ng Ika-22 ng Setyembre, tinambangan ang
sasakyan ng nooy kalihim ng Tanggulang Pambansa at kinabukasan, lumabas si
Marcos sa telebisyon at isa sa mga dahilan ng kaniyang Batas Militar ay ang pananambang na iyon. Ngunit ito ay gawa-gawa
lamang. Aaminin ito ni Enrile kalaunan.
Matapos ang ilang dekada ay magbabago nanaman siya ng pahayag at sasabihing
totoo ito. Nakapagtataka man ngunit Ayon sa aklata ni Juan Ponce Enrile na “Juan Ponce Enrile: A Memoir”:
“After the 1986 Edsa
Revolution my political enemies claimed that I faked my own ambush to justify
the imposition of martial law. This is a lie that has gun around for far too
long such that it has acquired acceptance as the “truth”. This accusation is
ridiculous and preposterous.
What would I have faked my
ambush for? When it happened, the military operation to impose martial law was
already going on. I have already delivered proclamation 1081 and all General
Orders and Letters of Instructions to the military leaders. I had already
ordered them to proceed with the military operation that carried out the order
of President Marcos to place the country under martial law.
In fact, when ambushed
happened, I was already on my way home. Whether I was ambushed or not, martial
law in the country was already an irreversible fact. So, what was the need for
me to fake my own ambush?”
Binigyan
niya ng rason kung bakit umano sinasabi ng kaniyang mga kritiko na pineke niya
ang kaniyang ambush.
But I surmise that, apart
from the deliberate and continued attempts of my enemies to portray me as the
darkest and most evil person, many people have found the yarn easy to believe
out of sheer ignorance of the actual sequence of events and circumstances prior
to President Marcos public announcement that the country had been place under
martial rule.
Ngunit ito ay tataliwas na sa mga historyador
at manunulat ng kasaysayan ukol sa Batas Militar. Ang susunod ay halimbawa na
iba o salungat sa sinabi ni Enrile sa kaniyang Memoir.
Ayon kay Ken Fuller na sumulat ng A Movement Divided: Philippine Communism,
1957-1986, ikalawang aklat hinggil sa pagbuo ng kumunismo sa Pilipinas:
“In September 1972, Marcos
used the NPA, the 1971 bombing of the Liberal Party rally in Plaza Miranda, and
a number of other factors (such as a staged
on the life of defense secretary Juan Ponce Enrile) as a pretext to the
declaration of Martial Law.)” (Italicized
is mine)
Sa aklat na Date Line Manila ng Foreign
Correspondents Association of the Philippines na bunubuo ng mga personal na
tala ng mga mamamhayag hinggil sa isang pangyayari sa kasaysayan ng Pilipinas.
Sa isang personal na salaysay ni Gil H.A. Santos ukol sa deklarasyon ng Batas
Militar aniya:
“Mrs. Marcos arrival around
10 p.m. stopped the film showing. She engaged us in a small talk before she
begun to unravel the “leftist plot to overthrow the government at the expense
of the poor Filipino people.” It was nothing new since she was echoing what
Marcos has been saying about the Sison-led NPA, the Kabataang Makabayan, and
the Moro separatist movement.
At almost midnight, her
personal photographer Marcelino Roxas (a former AP Photographer) approached her
and whispered, “ Ma’am, the President wants you to return to the Palace.” She
stood and apologized for leaving. Roxas pulled me aside to say, “(Defense
Minister Juan Ponce) Enrile has been ambushed in Wack Wack.”
I phone my office where
Bobby de la Cruz and George Reyes were on duty as night editors. They already
had the story. Somebody from the Mandaluyong police “tipped” our desk about it,
confirmed by a check with Enrile’s Camp Aguinaldo Office. (Enrile admitted
later that the ambush was staged to justify the imposition of martial law.
Senators Benigno Aquino, Jovito Salonga, Representative Salipada Pendatum,
Delfin Montano and Mariano Acuna had been warning that martial law would be
imposed “soon.”)
Ayon naman kay Mark A. Thompson sa kaniyang
aklat na The Anti-Marcos Struggle:
Personalistic Rule and Democratic Translation in the Philippines:
“By further polarizing the
political climate, the opposition played into Marco’s hands. After blaming the
opposition for demonstrations, Marcos started funding student groups of his own.
He wrote in his diary the he hoped such protest would continued “so that we
could employ the total solution.” He consistently exaggerated the threat that
Marxist and Islamic rebels posed to the government. His agents had infiltrated
the assassination conspiracy, and later used their information to extort
properties from wealthy enemies. Several intelligence officials have attributed
to Marcos a series of bombings that occurred in the Manila area shortly before
martial law. After rebelling against Marcos in February 1986, Juan Ponce Enrile
admitted that the ambush of his car, which Marcos claimed had precipitated the
declaration of martial law, was faked.”
Higit
sa lahat, ang personal na salaysay ni Primitivo Mijares sa kaniyang aklat na
The Conjugal Dictatosrhip ukol sa kunwa-kunwaring ambush umano ni Enrile:
“The setting sun over Manila
Bay gave a snugness to President Marco’s private study at Malacanang that ealy
evening September 22, 1972. Marcos set serene in his study, glancing
occasionally at the bevy of red telephone receiver sets, which linked his
office to military camp all over the country.
X X X
Marcos
pressed a button in his intercom, and when an aide responded to sa “Yes, sir”
he commanded, “Get me Secretary Enrile.” Then, with this line to the
communications room aide still open, Marcos muttered to himself, “ Masyadong mabagal ang mga taong ‘yan kung
kalian pa naman kailangan magmadali”… Marcos ordered Enrile in the
following manner “Sceretary Enrile? Where are you? You Have to do it now…yaya,
the one we discussed this noon. We cannot postpone it any longer. Another day
of delay may be too late.” Continueing his orders obviously after being
interrupted with some remarks by Enrile, Marcos went on “ Make it look good,
kailangan seguro ay may masaktan o kung mayroon mapatay ay mas mabuti…O hala
cge, Johnny and be sure the story catches the “ Big News” and “Newswatch”… and
call me as soon as it is over.”
X x x
The
terrible truth is that, after those series of bombings and violent
demonstration, few people doubted other stories of escalating Communist
activities, however implausible they may have seemed to leaders like Aquino and
the skeptical newspapermen. Thus the people accepted with open arms the
imposition of martial law as substitute for worsening conditions were being
contrived by Marcos and his psychological war agents. The people were sick,
tired and weary in the wake of those unsolved bombings, riots, ambushes, graft
and corruption, inefficiency, and official chicanery.
X X X
Thus, the Enrile ambush had to be staged so
that Aquino could be caged.”
Ang aklat na ito ay unang nailathala sa
Amerika noong 1978, hindi pa man inaamin ni Enrile na peke nga ang ambush nyang
iyon. Aaminin niya din ito matapos ang EDSA revolution. Ang sumulat na si
Primitivo Mijares ay kailanmay hindi na nakita habang ang anak nitong si Boyet
ay karumaldumal na pinatay.
Hindi ko naman sinasabi na mali lahat ng
naisulat na kwento ukol sa buhay ni Juan Ponce Enrile. Ito pa nga ay maituturing
na primaryang batis sapagkat personal niyang nakita at naranasan ang mga
naisulat na pangyayari dito. Ngunit kung may mga pangyayari na hindi umaayon sa
mga ibidensya at testimonya ng ibang tao, masasabi na natin na hindi siya nag
sasabi ng totoo. Madali ang maniwala sa mga pahayag ng isang tao, ngunit hindi rin natin maitatangi ang mga
sirkumtansyal na ebidensya na sasalungat dito. Ang magkakasalungat na
kolaborasyon ay isang seryosong suliranin na kinakaharap ng sino mang mang
mag-aaral at nagsusulat ng kasaysayan.
Kamakaylan lamang ay mayroon nanamang pahayag
si Enrile hinggil sa Batas Militar sa pamamagitan ng Facebook, isang social
media apps na ay sinabi niya na:
Sa isang radio program ng DZMM
ukol sa mga kakandidato hinggil sa napipintong halalan sa 2019, tinanong ni Pat
Daza kung ano ang masabi nya hinggil sa mga hindi sumasang-ayon sa kaniyang mga
pahayag hinggil sa Batas Militar. Aniya, may kani-kaniyang kwento ang mga tao
sa Batas Militar, iyon daw ang kaniyang kwento at maaring mayroon ding iba.
Bahala na raw ang mga manunulat ng kasaysayan sino ang pagbabasehan nila ng
kwento.
Wala mang makapagpapahayag kung
bakit binago niya ang nauna niyang kwento ay isang malaking suluranin sa
pagggamit ng kaniyang talambuhay dahil pai-iba ito ng sinasabi. Maganda pa
namang primaryang batis ang isang talambuhay lalo pa at may direkta siyang pagkakasaksi
na naganap. Alam naman siguro niya bilang isang abugado na kapag ang isang
saksi sa isang pangyayari ay paiba-iba ng sinasabi ay mahirap ng paniwalaan sa
korte at sa kahit ano pa mang banda.
Solusyon
Sa isyu ng nawawalang apat na tomo ng Ratification
Cases, ang kopya sa UP Main Library ang aking ginagamit at hindi ito pwedeng
hiramin upang ilabas. Kailangan ng mahabang panahon sa aklatan at kumain ito ng
oras. Nagtungo noon ako sa Korte Suprema sa pamamagitan ng kanilang Public
Information Office at hiniling ko kung may may mga dokumento silang maibibigay
hinggil sa mga kasong aking sinasaliksik. Nagbigay naman sila ilang mga
impormasyon. Maari akong bumalik kung mayroon pa akong nais saliksikin. Ayon pa
sa mga staff ay may ilalabas silang aklat na buong kasaysayan ng Korte Suprema.
Para sa mga nawawalang kopya ng microfilm sa
serial section ng UP Main Library ay nagtungo ako sa Pambang Aklatan sa Kalaw,
Manila. Bagamat mayroon silang ilang kopya ng mga dyaryo noong maga panahong
kailangan ko, hindi parin ito sapat upang mapunan ang mga batis na kailangan
ko. Ang kanilang website ay ituturo Karin sa UP Library pagdating sa microfilm
collection ng mga pahayagan. Nagtungo ako sa Lopez Archives and Museum, na
matatagpuan sa Ortigas, Lungsod ng Pasig. Bagamat mas mahal ang photocopy at
may bayad na 300 pesos entrance fee ay nakita ko ang mga personal nilang
koleksyon ng Manil Chronicle. Sa kasalukuyan ay binabalikbalikan ko ang mga
kolekesyong ito para sa aking thesis. Malaki sanang ambag kung mayroong kopya
ng mga nawawalang pahayagan.
Ang Congressional Records naman ay
nanatili paring hindi naipalimbag at kailanagn mong isa-isahin ang mga
dokumento ng kanilang mga tala sa Legislative Archives ng House of
Representative. Sa kasalukuyan ay nakaka ilang kahones na ako ng mga dokumento.
Kaya sa tuwing mag footnote ako ay per kahon ang citation ko sama ang numero ng
dokumento. (eg. Congressional Records.
Journals. Unpublished. Shelf No. 38 Bay No.4 Kahon No.1 Folder 1-6. Legislative
Archives Bureau. Quezon City. January 23-May 07, 1970.)
Para sa iba-ibang pahayag ni Juan
Ponce Enrile, ang pagkalap hindi lamang ng isang batis, bagkus ang pagtitipon
nito at kalaunay pagtitimbang kung sino ang mas nagsasabi ng katotohanan ang
mahalaga. Malaki ang naitulong ng aklat ni Agoncillo sa pag-aanalisa ng mga
talumbuhay at dokumento ukol dito.
Ang katotohanan ay na ambush siya noong araw na iyon. Kung titignan ang talaarawan ni Marcos noong
Ika-22 ng Setyembre1972 isinalaysay ni Marcos na na-ambush nga ang kaniyang
kalihim at aniya “This makes the martial law proclamation a necessity.” Sa
pahayag na ito, hindi maiaalis na ginawang isa sa mga rason ni Marcos ang
ambush na ito upang ideklara ang batas military. Kung pagbabasehan ang mga
naisulat napeke nga ang ambush at sa sinabi na rin ni Enrile noon, maari nating
sabihin ginawa ang pekeng ambush para sa planadong deklarasyon ng batas
militar.
Konklusyon
Hindi biro ang magsulat ng
kasaysayan lalo pa kung may problema sa pagkalap ng batis at depektibo sa mga
dokumento o pahayag. Hindi rin biro ang pagsusulat hinggil sa panahon ng Batas
Militar o sa institusyong gaya ng Korte Suprema. Kailangan ng mabusising
pag-aanalisa sa mga dokumento at matyagang paghahanap sa mga ito. Ito ay
tungkulin ng sinumang historyador, bahagi ng trabaho sa pinasok niyang
larangan.
Ang kawalan at pagkawala ng mga batis sa mga
nasabing aklatan ay hindi nangngahulugan pagpapabaya o pagkukulang ng mga
institusyon, bagkus ito ay pakiwari may problema pagdating sa batis hinggil sa
panahon ng Batas Militar. Ito ay seryosong problema na dapat tignan ng mga
mag-aaral na dapat ay magsisilbing ambag sa pagsulat ng ating kasaysayan.
---------------------------------------------eduardsonmacorol12218--------------------------------------
